326
เพื่อให้ทวยเทพพอใจ พระราชาก็ต้องเดินไปสู่ความตายด้วยตัวเองด้วย
พระราชาก็จะเป็นฟีลแบบอคิลลีสเลย คือเป็นผู้มีเกียรติยศสูงสุด แต่มีชีวิตได้แค่แป๊บเดียว เพราะเกียรติยศที่แท้จริงของพระราชาคือสละได้แม้กระทั่งชีวิตเพื่อคนที่ตัวเองเรียกว่าประชาชน
327
ส่วนตัวตอนอ่าน ข้อยว่าราชวงศ์ของเอเธนส์เนี่ยจบได้สง่างามและโรแมนติกมากๆ
แต่ในตำนานเก่าๆ แถบกรีซ (สมัยที่คนยังบูชาเทพมารดา ไม่ใช่เทพบิดรซูส) พวกคิงก็มีไว้ทำแบบนี้อยู่แล้ว คือพอบ้านเมืองมีวิกฤติ ก็จะสังเวยชีวิตพระราชา อ้อนวอนให้ทวยเทพหายโกรธ พระราชาก็จะอายุสั้น อยู่กันเป็นฤดูกาลไป twitter.com/misperaki/stat…
328
ช่วงก่อนเขียนเรื่องวรรณคดีกรีกโรมันในปฏิวัติฝรั่งเศสเลยนึกขึ้นได้ ทุกคนคงเคยได้ยินว่าอะเธนส์ปกครองแบบประชาธิปไตย* แต่ในนิทานกรีกมีพระราชาเดินกันขวักไขว่ คนนั้นก็คิงคนนี้ก็ปรินซ์
เคยสงสัยกันมั้ยคะว่าราชวงศ์โบราณของอะเธนส์หายไปไหน แล้วประชาธิปไตย 'ที่แรกของโลก' เกิดขึ้นได้ยังไง
329
พูดถึงอาหารไทยประหลาดๆ ในอังกฤษ สมัยข้อยเป็นนักเรียน (=นานมาแล้ว…) เชฟที่คอลลิจเคยยืนยันจะเสิร์ฟ 'แพนเค้กกล้วยหอม' เป็นอาหารไทยล่ะ (…) จนทุกวันนี้ก็ยังไม่แน่ใจว่าเชฟได้แรงบันดาลใจมาจากอาหารจานไหน
แต่ปีก่อนกลับไปงานเลี้ยงศิษย์เก่า พบว่ามีต้นกล้วยมาปลูกที่คอลลิจแล้วเรียบร้อย
330
ไหนๆ ก็เล่าแล้ว อยากเล่าเรื่อง homosexuality ในยุคกรีกด้วย ระบบไพเดราสเตียที่มีเอราสเตส ('ผู้รัก') กับเอรอเมนอส ('ผู้ถูกรัก') มันเป็นยังไงแน่ เห็นเค้ารักกันแบบตายแทนกันได้พันครั้งขนาดนี้นิยามความรักแบบกรีกในงานเขียนสมัยนั้นจริงๆ แล้วเป็นยังไง ในปรัชญา ในวรรณคดี twitter.com/misperaki/stat…
331
พูดถึง ก่อนที่เราจะมีอักษรกรีกอย่างที่เราคุ้นเคย คนแถบไมคีนายเคยใช้ตัวอักษรหน้าตาแบบนี้ล่ะ ปกติเค้าเขียนบนดินเหนียวเฉยๆ แต่ปรากฏว่าเกิดเผาเมือง คนตายหมด อารยธรรมสาบสูญไปเลย
ตลกร้ายคือไฟเผาดินเหนียวจนกลายเป็นดินเผา ไฟที่ฆ่าคนไปมหาศาลกลับรักษาเรื่องราวของคนที่มันทำลายมานับพันๆ ปี twitter.com/misperaki/stat…
332
หรือที่ดังมากๆ เมื่อไม่กี่ปีก่อนก็เช่นเมดูซาที่ถือศีรษะเพอซีอัส (2008) ที่สร้างขึ้นมาเป็นภาคกลับของเพอซีอีสชูศีรษะเมดูซาของเชลลินี (1554) นี่คือบทสนทนาที่สะท้อนผ่านเวลานับพันๆ ปีล่ะ
333
ความสนุกอย่างนึงของตำนานกรีกคือมันเก่าเหลือเกิน การนำเสนอแต่ละยุคก็พลิกกลับหัวกลับหางได้ ลองเทียบรูเบนส์ภาพนี้ กับบทกวีของเชลลีย์ ที่มองเห็นความงามแม้แต่ในผู้ซึ่งครั้งหนึ่งเป็น 'อสุรกาย'
('สิ่งที่สาปให้คนเป็นหินไม่ใช่ความสยดสยอง แต่เป็นความงามของเมดูซา') twitter.com/misperaki/stat…
334
ถ้าอยากเห็นว่าเวลาบทกวีกรีกหลงเหลือมาถึงเราบนกระดาษพาไพรัสหน้าตาเป็นยังไงก็คือ 5555555 หน้าตาแบบนี้ค่ะ แหว่งมากแหว่งน้อยขึ้นอยู่กับดวง (อันแรกซาพโพ อันที่สองโฮเมอร์) เวลาใครพูดถึงการเผาหอสมุดอเล็กซานเดรีย นี่ค่ะคือผล 5555555 twitter.com/misperaki/stat…
335
@Papanpeeba ดีใจที่มีคนถาม 5555 จริงๆ สมัยก่อนนู้นเลย ช่วงปี 2000-1000 ก็มีตัวอักษรแล้วนะคะ พวก linear b แต่เกิดเหตุการณ์ปริศนา (?) ขึ้นทำให้อารยธรรมช่วงนั้นล่มสลายไป เป็นยุคมืดซึ่งคนเล่ามหากาพย์พวกอีเลียดกันปากเปล่า แต่ช่วงปี 700-600 ชาวกรีกก็ประดิษฐ์อักษรมาใช้อีก แล้วก็บันทึกโฮเมอร์ลงไปค่ะ
336
ถ้ามีเวลาจะไปหาที่นักคิดนักเขียนกรีกโรมันเค้าวิพากษ์เทพของตัวเองมาให้ดู แนวคิดว่าเทพไม่เห็นมีอะไรดีกว่ามนุษย์ หรือมนุษย์สร้างตำนานเทพมาอธิบายปรากฏการณ์ต่างๆ ในธรรมชาติก็มีมาตั้งแต่ 500BC แล้ว อย่างใน Προδικος, Δεμοκροτος, Διαγορας ฯลฯ
อะไรที่เราคิดได้เพลโตก็คิดได้ เชื่อข้อย 555 twitter.com/misperaki/stat…
337
แต่ท้ายที่สุดแล้วก็ล้วนเป็นนิทาน อย่างร้ายก็สร้างขึ้นมาเป็นเครื่องมือสนับสนุน/อธิบาย/ล้มล้างแนวคิดบางอย่าง เพื่อรักษา/ทำลายอำนาจของคนบางกลุ่ม อย่างดีก็เอาไว้ให้วณิพกเล่าแลกอาหาร คนชอบแบบไหนก็เล่าไปแบบนั้น ฆ่าเวลาฤดูหนาวมืดๆ ที่ไม่มีความบันเทิงอื่นให้เลือก เหมือนตอนนี้ 55555
338
เล่ากันไปปากต่อปาก หนอนกระดึ๊บๆ ในผมเปียกๆ ก็อาจจะอัพเลเวลเป็นงู พวกนักขับลำนำก็เอาไปแต่งเสริมเป็นนิทาน โดยไม่ได้มานั่งคิดว่าเล่าออกมาแล้วโพไซดอนจะดูตัณหากลับรึเปล่า เหมือนที่เราไม่ได้โทษทะเลเวลาคนจมน้ำ
*แต่จริงๆ ในศ.5 ชาวกรีกก็เริ่มวิจารณ์การกระทำของเทพเจ้าในตำนานกันแล้วนะคะ!
339
เรื่องลักพาตัวก็เหมือนกัน เราคิดว่าเวลามีคนตายตั้งแต่ยังหนุ่มสาว ยิ่งหน้าตาดีคนก็จะสะเทือนใจ พยายามจะปลอบกันว่า 'เทพหลงรักก็เลยมาอุ้มไป'
อย่างเมดูซาที่ถูกโพไซดอนลักตัวไป อาจมาจากเด็กสาวหน้าตาสะสวยจมน้ำตาย หลายวันผ่านไปศพเกยตื้น หนอนขึ้นยุ่บยั่บ คนเห็นก็พูดว่าถูกเทพีสาปเพราะอิจฉา
340
อย่างเรื่องซูสเจ้าชู้ ถ้าใครจะเขียนถึงวีรบุรุษก็อยากจะให้สืบเชื้อสายมาจากราชาเทพ ซูสเลยต้องมีลูกนับไม่ถ้วน (ที่เฮดีสดูมั่นคงในรักกว่ามาตรฐานเทพกรีกบางทีเพราะไม่มีใครอยากมีบรรพบุรุษเป็นเฮดีส ฟังดูไม่เป็นมงคล)
แต่จริงๆ สังคมกรีกก็เป็น monogamy แม้แต่ผู้ปกครองก็มีภรรยาได้แค่คนเดียว twitter.com/misperaki/stat…
341
@pppdpt ตอบกลางๆ นะคะ ประเด็น incest คือ ตัวละครมันน้อยอะเนอะ ถ้าจะสร้างเทพทั้งจักรวาลจากปฐมเทพไม่กี่องค์ ก็ต้องวนๆ จับคู่กันอยู่ในครอบครัวเดียวนั่นแหละ
แต่จากงานเขียนช่วงศ. 5 BC ในสังคมกรีก incest จริงๆ ถือเป็นบาปเลวร้ายมาก (ανόσιος) นึกถึงอิดิปัสที่ควักตา+เนรเทศตัวเองเพราะมีลูกกับแม่
342
อยากให้ทุกได้ลองอ่านจาก είς Δημήτραν ตอนที่เฮดีสจะส่งเพอเซฯ ไปแล้วบอกว่า 'ไปเถอะเพอเซโฟนี กลับไปหาแม่ของเจ้าเสีย แต่ได้โปรดคิดถึงข้าบ้าง' ฟังดูเจียมเนื้อเจียมตัว เหมือนจะปล่อยมือจริงๆ แต่ตอนที่เพอเซกำลังซึ้งนางก็แอบป้อนทับทิมให้กิน เฮดีส!
343
อนึ่ง ข้อเท็จจริง(?)กรณีเฮดีสกับเพอร์เซโฟนี:
1. เคยเล่าแล้วว่าภาษาละติน/กรีกโบราณไม่มีคำว่าข่มขืน
2. rape ในที่นี้หมายถึงลักพาตัว
3. ใน Ορφικα ลูกของเพอเซมีชื่อรองว่าบุตรแห่งซูส
ลองสันนิษฐาณแรงจูงใจของเฮดีสดู ถ้าคุณคิดว่าปกรณัมกรีกมันเลวร้ายแล้ว มันเลวร้ายกว่านั้นได้อีก 5555555
344
รอสเซตติเขียนกลอนบทนี้ไว้ในภาพเขียนด้วยล่ะ คือรอสเซตติพยายามจะจับภาพแค่ชั่วขณะ one instant and no more ของเพอเซโฟนีที่ยืนอยู่ใต้แสงอาทิตย์เสี้ยวเดียวที่ส่องมาในโลกของเฮดีส มือก็ถือทับทิมลูกนั้น ('which, tasted once, must thrall me here') ถูกกักขังระหว่างทรราชย์สองคน
345
พูดถึงเฮดีสอีกนิด คงเคยได้ยินว่าเพอเซโฟนีต้องกลับมาหาเฮดีสเพราะกินเมล็ดทับทิมเข้าไป ใน Ομηρικοί เฮดีสเป็นคนไปหามาป้อนกับมือ แต่ทำไมวันนั้นเฮดีสถึงหาทับทิมมา ทำไมไม่เป็นองุ่นหวานๆ หรือส้มสักลูก
อืม ในตำรายาสมัยกรีกบันทึกไว้ว่าทับทิมใช้เป็นยาป้องกัน/ยุติการตั้งครรภ์ได้ล่ะ twitter.com/misperaki/stat…
346
หนึ่งใน 'ต้นฉบับ' ของเฟาสท์เป็นนักเล่นแร่แปรธาตุสมัย ศ 16 ที่อยากเปลี่ยนโลหะให้เป็นทองคำล่ะ
ในปี 1540 เฟาสท์ทำการทดลองผิดพลาดจนตายอนาถ (?) หน้าเป็นสีดำ คอหมุนกลับมาข้างหลัง (เป็นวิธีตายแบบพวกพ่อมดแม่มดสมัยนั้น) คนที่เจอศพพยายามจะหมุนคอคืนที่ แต่ทุกครั้งหัวก็หมุนกลับหลังอีก twitter.com/misperaki/stat…
347
ภาพเขียนที่ลอกมาจากแจกันโบราณ หัวเฮดีสจะหันไปคนละทางกับตัว
อีกอย่างคือเฮดีสเป็นเทพที่ 'มองไม่เห็น' ทั้งคนอื่นมองไม่เห็นเฮดีส และเฮดีสมองไม่เห็นคนอื่น (บางตำนานเฮดีสตาบอดน่ะ)
เวลาที่ชาวกรีกจะบูชายัญแกะดำให้เฮดีส ก็จะต้องหันหลังให้ ไม่ก็หันหน้าไปทางอื่น ห้ามหันกลับมามองเด็ดขาด
348
พูดถึง ในตำนานโบราณมากๆ เฮดีสมีชื่อรองชื่อนึงว่า 'ผู้มองกลับหลัง' ไม่ใช่แค่เปรียบว่าหันไปในอดีตนะ แต่เพราะเป็นเทพที่ตัวหันไปทางนึง ส่วนหัวจะหมุนกลับไปอีกทาง (???) ก็เลยไม่มีใครเห็นหน้าเฮดีส
มีอีกชื่อนึงคือ เฮดีสเส้นผมงาม (เพราะเห็นแต่ผมไม่เห็นหน้า (??) 55555555) twitter.com/misperaki/stat…
349
พอลลักซ์ยอมตายแทนคาสตอร์เป็นพันเป็นหมื่นครั้ง แค่เพราะรู้วันที่ตัวเองทรมานคือวันที่คาสตอร์จะได้มีชีวิต มีความสุขดี ถึงจะไม่ได้อยู่ร่วมกันอีกเลยก็ไม่เป็นไร ต้องรักมากขนาดไหนเนอะ
เป็นตัวแทนของความรักพี่น้อง ความรักระหว่างชีวิตที่เปราะบางกับชีวิตที่ไม่อาจทำลายได้ (άφθιπους)
/7
350
อนึ่ง แต่ในโอเปร่าคือจบอย่างแฮปปี้เอนดิงนะ 55555 สุดท้ายเฮดีสซาบซึ้ง (หรือรำคาญเนี่ยแหละ) บอกว่าพวกเจ้าทั้งสองคนนั่นแหละช่วยกรุณาไปให้พ้นๆ อาณาจักรของข้าที จะวนไปวนมาอะไรนักหนา ข้าไปหาวิญญาณอื่นมาแทนง่ายกว่า
ดังนั้นทั้งสองคนจึงถูกแบนอย่างเป็นทางการโดยเฮดีส กลายเป็นอมตะทั้งคู่จ้ะ
où tout est tranquille / éternellement